Bucketlist filosofie: 5 klassiekers om af te strepen

Welke filosofische klassiekers moet je écht gelezen hebben? In vijf avonden neemt Timon Beeftink je mee langs boeken van Plato, Augustinus, Descartes, Kierkegaard en Arendt. Wat zeggen zij over waarheid, openheid, twijfel, fundamentalisme en totalitarisme? Vragen die in deze cursus centraal staan, zodat je na afloop vijf hoofdwerken van je bucketlist kan afstrepen!

Wat gaan we bespreken:

• Plato: De Verdedigingsrede van Sokrates. Sokrates geeft deze rede ten over- staan van de rechtszaal in 399 v. Chr., en wordt uiteindelijk ter dood veroordeeld. Een belangrijk citaat uit dit werk: "Beste man, u bent een Athener, woonachtig in die grote stad, die zo vermaard is op het punt van wijsheid en van macht. Schaamt u zich nu niet dat u erop uit bent om zoveel mogelijk geld en aanzien en eer te krijgen, terwijl u zich geen zorgen en gedachten maakt over het juiste inzicht en over de waarheid en over de vraag, hoe uw ziel zo voortreffelijk mogelijk kan worden?" Aan de hand hiervan hebben we het over het thema ‘waarheid’, en de manier waarop we ons in het hedendaagse ‘post-truth tijdperk’ hiervan bedienen.
• Augustinus: Belijdenissen. Wellicht de bekendste belijdenis uit de wereldgeschiedenis, is die van Augustinus. In dit werk is Augustinus openhartig over zichzelf en zijn levenswandel, en werkt hij uiteindelijk uit hoe hij tot bekering is gekomen. In een filosofische cursus richten we ons niet op dit bekeringsverhaal, maar op het belang van openhartigheid. Kunnen we in een wereld gedomineerd door technologie en social media nog wel openhartig zijn? Houden we onszelf niet een masker voor? Het centrale thema is hier dus ‘openheid’.
• René Descartes: Meditaties. De ‘Meditaties’ zijn een sleutelmoment in de geschiedenis van de filosofie, in het bijzonder de eerste twee meditaties, waarin hij zijn bekende cogito ergo sum-argument ontwikkelt. Aan de hand van dit werk spreken we over radicale twijfel en scepticisme, om daarmee stil te staan bij de vraag of een leven waarin we aan alles twijfelen wel leefbaar is — een vraag die aansluit bij het hedendaagse complotdenken.
  
• Johannes de silentio (pseudoniem van Søren Kierkegaard): Vrees en beven. Iedere maand worden we opgeschrikt door berichten over fundamentalistische aanslagen. In ‘Vrees en beven’, een uiteenzetting van het offer van Isaak, leest Paul Cliteur een pleidooi voor dit fundamentalisme. Wat is de relatie tussen religie en fundamentalisme? En moeten we ‘Vrees en beven’ inderdaad als een pleidooi voor fundamentalisme lezen? Zetten fundamentalisten hun ethische bezwaren opzij? Is Abraham een moordenaar of een geloofsheld?
• Hannah Arendt: Totalitarisme. In dit werk staat Arendt stil bij de totalitaire bewegingen van de 20e eeuw, in het bijzonder in Duitsland en Italië. Iets wat al decennia geleden lijkt, is met de oorlog in Oekraïne en de opkomst van China actueler dan ooit: totalitarisme. Aan de hand van Arendts analyse van ‘totalitarisme’ gaan we met elkaar over deze machtssystemen in gesprek.